Wat zie ik
Tijdens de halfjaarlijkse controle van een 67-jarige man ziet u bij toeval een onregelmatige achterrand van zijn linker oorschelp (de helix). Hij beweert sinds enkele maanden een ‘ontstoken oor’ te hebben vanwege jicht. Behoudens de jicht, waarvoor allopurinol, heeft hij geen andere aandoeningen. De laesie doet geen pijn. Bij nadere inspectie ziet u een centrale ulceratie met bloedkorstjes van de helixrand, die aan de achterzijde van de oorschelp uitbreidt tot aan de hoofdhuid. Op enkele plaatsen is er een grijs-glazige opgeworpen rand met kleine bloedvaatjes. In vergelijking met zijn rechteroor voelt de hele oorschelp verhard aan.
Wat is het
Deze laesie past niet goed bij een chronische kraakbeenontsteking (chondritis) van het oor, zoals voorkomt bij jicht. Daarbij ontwikkelen zich kleine pijnlijke knobbeltjes, de ‘jicht-tophi’. Het is ook te uitgebreid voor een zogeheten ‘chondrodermatitis nodularis helicis’, een zeer pijnlijke ulcererende laesie, waarschijnlijk veroorzaakt door trauma of chronische druk op het kraakbeen, die regelmatig bij mannen vanaf middelbare leeftijd wordt gezien. Het beeld past beter bij een maligniteit van de oorschelp zoals een plaveiselcel- of basaalcelcarcinoom. Die ontstaan bij ouderen juist op de zonbeschenen delen van de huid zoals de helix. Hier bleek het te gaan om een sprieterig groeiend type basaalcelcarcinoom, ook basalioom genoemd. (zie ook Nt 06/2008, p. 27). Het basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende kanker van de oorschelp en vormt tachtig procent van alle huidkankers. Het groeit langzaam en lokaal destructief, maar metastaseert vrijwel nooit. Bij het sprieterige type kan de tumoruitbreiding al verder zijn dan klinisch wordt vermoed, zodat bij chirurgische behandeling ruime resectiemarges worden genomen. Voor een cosmetisch optimaal eindresultaat zijn vele reconstructieve chirurgische technieken beschikbaar, die afhangen van de locatie en uitbreiding van het basalioom.
Wat doe ik
Juist tijdens controles kunt u letten op huidlaesies van de zonbeschenen huid in het gezicht, zoals lippen, neus, voorhoofd en oorschelp. Het is van groot belang, dat huidkanker tijdig wordt herkend. Attendeer uw patiënt erop en verwijs dan naar een in deze pathologie gespecialiseerde mka-chirurg. Mits tijdig ontdekt is ook het sprieterige type basaalcelcarcinoom goed te genezen. Bij deze patiënt is besloten om na de ooramputatie direct drie enossale implantaten in het mastoid te plaatsen. Hieraan wordt zijn oorschelpprothese gefixeerd. Als bij een patiënt eenmaal huidkanker is vastgesteld, is er een verhoogde kans op het ontwikkelen van nieuwe carcinomen elders in het gezicht. Blijf daar bij volgende tandheelkundige controles ook op letten.
Dr. Robert van Es
bespreekt in deze rubriek afwijkingen rond en in de mond. De nadruk ligt op het herkennen van de afwijking en het zo nodig behandelen ervan of, waar zinvol, verwijzing naar meestal de mka-chirurg.
Literatuur:
http://recon.stanford.edu/Articles/Auricle%20Reconstruction.pdf
Ghassemi A et al. JOMF Surg. 2013;71:e232-42 Surgical management of auricular defect depending on the size, location, and tissue involved.